ABD Başkanı Donald Trump, ülkenin uzay ajansı NASA için radikal bir bütçe değişikliğine gidiyor. Yeni açıklanan taslağa göre, NASA’nın bütçesinden yaklaşık 6 milyar dolar kesilecek. Buna rağmen, Mars projeleri için özel olarak 1 milyar dolar, Ay görevleri için ise 7 milyar dolarlık yeni bir kaynak ayrılması dikkat çekiyor. Bu değişiklik, Trump yönetiminin uzay politikasında köklü bir dönüşümü temsil ederken, uzay araştırmalarında önceliğin Mars ve Ay görevlerine kaydırıldığını ortaya koyuyor.
Öncelik: Ay’a Geri Dönüş ve Mars’a İlk İnsan
Yayımlanan resmi bütçe belgelerine göre, NASA artık Ay’a dönüş ve Mars’a insan gönderme hedeflerini merkeze alıyor. Belgede özellikle, “Çin’i Ay’a geri dönüşte geride bırakmak ve Mars’a ilk insanı ulaştırmak” gibi stratejik ifadeler yer alıyor. Bu söylemler, yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda jeopolitik bir rekabetin göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Ancak bu yönelim beraberinde ciddi sonuçları da getiriyor. Özellikle NASA’nın yürüttüğü mevcut projeler ya askıya alınacak ya da tamamen iptal edilecek. Bu durum, bilimsel kapasitenin ve ulusal uzay gücünün uzun vadeli sürdürülebilirliği konusunda önemli soru işaretleri yaratıyor.
Kritik Projelere Veda: SLS, Orion ve MSR İptal Ediliyor
NASA’nın geçici yöneticisi Janet Petro tarafından kurum çalışanlarına gönderilen dahili notta, pek çok önemli projenin sona erdirileceği belirtildi. Bu projeler arasında:
- SLS (Space Launch System) roket programı
- Orion uzay aracı
- Ay yörüngesinde kurulması planlanan Gateway uzay istasyonu
- Ve özellikle dikkat çeken Mars Sample Return (MSR) programı yer alıyor.
MSR programı, Mars yüzeyinden örneklerin Dünya’ya getirilmesini hedefleyen en iddialı bilimsel projelerden biriydi. Ancak bütçe kısıtlamaları nedeniyle rafa kaldırılıyor. Tüm bu gelişmeler, NASA’nın geleneksel bilim odaklı rolünden daha fazla özel sektör destekli projelere kayacağını gösteriyor.
Bütçe Daralması NASA’nın Temel Yapısını Zorluyor
Yeni taslak bütçeye göre, NASA’nın finansmanında yaklaşık yüzde 25 oranında kesinti yapılacak. Bu daralma; kurumun insan kaynağından bilgi teknolojisi hizmetlerine, operasyonel faaliyetlerden tesis bakımına kadar çok sayıda alanı doğrudan etkileyecek.
Özellikle bilimsel görevlerin azalması, ajansın küresel prestijine zarar verebilir. Uzmanlar, bu durumun ABD’nin uzaydaki liderliğini riske atabileceği yönünde uyarılarda bulunuyor.
SpaceX ve Elon Musk Etkisi Derinleşiyor
Trump yönetiminin Mars vizyonu, Elon Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX şirketinin etkisini daha da artırmış durumda. Halihazırda NASA’nın en büyük özel sektör ortağı olan SpaceX, Starship roketi ile hem Ay hem de Mars görevlerinde insanlı ve kargolu taşımacılığın temel taşı haline geliyor.
SLS programının iptaliyle birlikte, Boeing gibi geleneksel savunma sanayi devlerinin yerini SpaceX’in alması bekleniyor. Ayrıca Blue Origin’in bazı görevlerde dışlanabileceği de konuşuluyor. Ancak henüz bu konuda netleşmiş resmi bir açıklama yapılmış değil.
Yeni Aday: Jared Isaacman ve Özel Sektör Vizyonu
Trump’ın NASA başkanlığı için önerdiği isim ise yine dikkat çekici: teknoloji girişimcisi ve SpaceX iş birlikleriyle tanınan Jared Isaacman. Isaacman’ın adaylığı, Senato Ticaret Komitesi’nden geçmiş durumda; ancak nihai onay için Senato genel oylaması bekleniyor.
Isaacman’ın göreve gelmesi durumunda, NASA’nın rotasının daha da fazla özel sektöre açılacağı neredeyse kesinleşmiş görünüyor. Bu değişim, kamu yararına bilimsel araştırmaların önüne özel sektör odaklı çıkarların geçebileceği yönünde eleştirileri de beraberinde getiriyor.
